พระกิตติคุณ

บทนำ

พระกิตติคุณต่างกับหนังสือชีวประวัติทั่วไป เพราะไม่ใคร่พูดถึง 30 ปี แรกของพระเยซู แต่บรรยายถึงสัปดาห์สุดท้ายที่พระเยซูอยู่ในโลกอย่างละเอียดทั้งยังพูดถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกลังจากพระองค์สิ้นพระชนม์แล้ว ‘ ข่าวประเสริฐ ‘ (ในมาระโก 1:1) หมายถึง ‘ข่าวดี’ และพระกิตติคุณทั้งสี่เล่มมุ่งเน้นถึงข่าวดีที่พระเยซูนำมายังโลกนี้ ทั้งคำสอนการรักษาโรค และเหนืออื่นใดคือเสรีภาพที่มนุษย์จะได้รับผ่านมาทางการสิ้นพระชนม์และการเป็นขึ้นจากตายของพระเยซู

30 ปีหลังการสิ้นและคืนพระชนม์ของพระเยซู อัครฑูตพากันประกาศข่าวดีนี้ด้วยวาจาขณะเดียวกันเริ่มมีการรวบรวมคำนอนและราชกิจของพระองค์ ในที่สุดบันทึกเหล่านี้บวกกับเรื่องที่อัครฑูตเล่าไว้ถึงพระเยซูได้ถูกรวบรวมเป็นพระกิตติคุณสี่ล่ม ซึ่งเป็นฐานสำคัญในการประกาศของอัครฑูตยิ่งเวลาผ่านไปก็ยิ่งทวีความสำคัฯมากขึ้นเพราะสักขีพยานได้ล่วงลับไป

ผู้เขียนชีวประวัติจะเลือกเขียนเฉพาะเหตุการณ์บางอย่าง ผู้เขียนพระกิตติคุณก็เช่นกัน พวกเขาสนใจในบางประเด็นเป็นพิเศษ สามเล่มแรกมีเนื้อหาคล้ายกัน แต่ยอห์นเน้นในจุดที่ต่างออกไป เราขอบคุณพระเจ้าที่มีทั้งสี่เล่ม เพราะทำให้เห็นภาพพระเยซูอย่างสมบูรณ์ ซึ่งดีกว่ามีเพียงเล่มเดียว ทั้งสี่เล่มนี้มีความสำคัญเท่าเทียมกัน

1. มัทธิว

ได้ชื่อว่า ‘พระกิตติคุณของชาวยิว’ เพราะเน้นจุดที่คริสเตียนยิวสนใจเป็นพิเศษ คือคำพายากรณ์ถึงพระเมสสิยาห์ที่สำเร็จในชีวิตพระเยซู ผู้ที่ชาวยิวตั้งตาคอย

เนื้อเรื่อง

บทนำ : พงศ์พันธุ์และพระกำเนิด1-2

ภาค 1: วิถีชีวิตใหม่ 3-7

พระเยซูรับบัพติสมา ถูกทดลอง 3-4:11

พระเยซูเริ่มทำพระราชกิจ 4:12-25

คำเทศบนภูเขา 5-7

ภาค 2: สร้างสาวก 8-10

รักษาโรคและสั่งสอน 8-9:34

พันธกิจของอัครฑูต 9:35-10:42

ภาค 3: แผ่นดินสวรรค์ 11-12:52

พระเยซูตอบสาวกของยอห์น 11:1-19

สั่งสอนและโต้แย้งกับผู้นำ 11:20-12:50

คำอุปมาเรื่องแผ่นดินสวรรค์ 13:1-52

ภาค 4: คริสตจักร 13:53-18:35

คำสอนและการอัศจรรย์ 13:53-16:12

คำยอมรับของเปโตร 16:13-28

จำแลงพระกาย 17

ความสัมพันธ์ระหว่างสาวกด้วยกัน 18

ภาค 5: มุ่งหน้าสู่กางเขน 19-25

สั่งสอนและรักษาโรค 19-20

พระเยซูในเยรูซาเล็ม 21-22

พระเยซูเตือนพวกฟาริสี 23

ภัยพิบัติที่จะมาถึง 24

คำอุปมาเรื่องการพิพากษา 25

บทสรุป: วาระสุดท้าย 26-28

อาหารมื้อสุดท้าย 26:31-27:26

ถูกตรึงบนกางเขน 27:27-56

ถูกฝังและเป็นขึ้นจากตาย 27:57-28:15

พระมหาบัญชา 28:16-20

เวลาที่เขียน

เล่มนี้มิได้เขียนขึ้นแรกสุด ดูเหมือนผู้เขียนใช้ข้อมูลอื่นกับของมาระโกเป็นแหล่งข้อมูลเช่นเดียวกับลูกา มีการถกเถียงกันถึงเวลาที่เขียน อาจราว ค.ศ. 60-80 คริสเตียนต้นศตวรรษที่ 2 เชื่อว่าผู้เขียนคือมัทธิวอัครฑูตผู้เคยมีอาชีพเป็นคนเก็บภาษี

เหตุการณ์สำคัญ

พระเยซูประสูติ 1

พระเยซูรับบัพติศมา 3

มารทดลองพระเยซู 4

พระเยซูจำแลงพระกาย 17

พระเยซูเข้าเยรูซาเล็ม 21

การไต่สวนและตรึงกางเขน 26-27

พระเยซูเป็นขึ้นจากตาย 28

ข้อความที่มีชื่อเสียง

คำเทศนาบนภูเขา 5-7

คำสอนเรื่องผู้เป็นสุข 5:3-12 รั

กศัตรู 5:43-48

คำอธิษฐานของพระเยซู 6:9-13

ลำดับความสำคัญก่อนหลัง 6:25-34

ขอ หา เคาะ 7:7-11

ประตูแคบ 7:13-14

บ้านสองแบบ 7:24-27

จงมาหาเราและหายเหนื่อย 11:28-30

อุปมาเรื่องผู้หว่านพืช 13

อุปมาเรื่องแผ่นดินพระเจ้า 13

คนยอมรับอันยิ่งใหญ่ของเปโตร 16:13-19

อุปมาเรื่องหญิงพรหมจารี 25

อุปมาเรื่องการพิพากษาสุดท้าย 25:31-46

พระมหาบัญชา 28:16-20

ใจความสำคัญ

สมควรแล้วที่จัดเป็นเล่มแรก เพราะเป็นสะพานเชื่อมพันธสัญญาเดิมกับใหม่ เล่มนี้ เน้นว่าพระเยซูเป็นพระเมสสิยาห์ผู้รับการเจิมที่พยากรณ์ทำนายถึง นี่อาจเป็นเหตุให้ได้รับความนิยมอย่าสูง และอีกสาเหตุหนึ่งคงเพราะมีโครงเรื่องและการจัดลำดับชัดเจน และมุ่นเน้นที่คำสอนของพระเยซู หัวข้อพิเศษหัวข้อหนึ่งคือคริสจักร ซึ่งเป็นชุมชนสำคัญยิ่งของสาวกพระเยซู

2. มาระโก

เป็นพระกิตติคุณที่เขียนเล่มแรกสุดรวบรัดที่สุด และเน้นเฉพาะพระราชกิจของพระเยซู เขียนขึ้นเพื่อให้คำพยานของคริสเตียนเกี่ยวกับพระเยซูมีน้ำหนักมากขึ้น

เนื้อเรื่อง

ภาค 1: พระราชกิจของพระเยซู 1-8:26

การเตรียมตัว 1:1-13

เริ่มสั่งสอนและรักษาโรคที่กาลิลี 1:14-3:6

พระราชกิจที่กาลิลี 3:7-6:13

ทรงประกาศนอกเขตกาลิลี 6:14-8:26

ภาค 2: วาระสุดท้าย 8:27-16:8

เตรียมตัวทนทุกข์ 8:27-10:52

พระเยซูสั่งสอนที่เยรูซาเล็ม 11-13

รับการชโลม อาหารมื้อสุดท้าย 14:1-31

ถูกจับกุมและถูกไต่สวน 14:32-15:15

ถูกตรึงบนกาเขน 15:16-41

ถูกฝังและเป็นขึ้นจากตาย 15:42-16:8

ตอนจบ: 16:9-20

(ฉบับเก่าแก่ไม่มีตอนนี้อาจเพิ่มเข้าไปเพื่อให้จบอย่างสวยงาม)

ผู้เขียนและเวลาที่เขียน

คริสเตียนสมัยแรกเชื่อว่ามาระโกเขียนเล่มนี้ เขาเป็นสาวกที่กิจการกล่าวถึง เป็นผู้มีส่วนร่วมในพระราชกิจตั้งแต่คริสตจักรยุคแรกในเยรูซาเล็ม ทั้งคำเล่าลือและในเนื้อความส่อว่ามาระโกได้รับข้อมูลของมัทธิวและลูกาอาจเขียนขึ้นที่โรมระหว่า ค.ศ. 60-70

เหตุการณ์สำคัญ

ยอห์นผู้ให้บัพติศมาเตรียมทาง 1

พระเยซูรับบัพติศมาและถูกทดลอง 1

เลือกอัครทูตสิบสองคน 3

เลี้ยงคน 5,000 คน 6

จำแลง 9

พระเยซูเข้าเยรูซาเล็ม 11

อาหารเมื้อสุดท้าย 14

ถูกจับกุม ไต่สวน และสิ้นพระชนม์ 14-15

พระเยซูเป็นขึ้นจากตาย 16

ข้อความที่มีชื่อเสียง

ข่าวประเสริฐโดยสังเขป 1:14-15

เราจะตั้งท่านให้เป็นผู้หาคน 1:16-20

‘บาปของเจ้าได้รับอภัยแล้ว 2:1-12

เลือกอัครทูตสิบสองคน 3:13-19

‘คนไหนจะเป็นใหญ่กว่ากัน’ 9:33-37

จงยอมให้เด็กเล็ก ๆ เข้ามาหาเรา 10:13-16

เศรษฐีหนุ่ม 10:17-31

ให้ชีวิตเป็นค่าไถ่ 10:42-45

ขับไล่ผู้รับแลกเงิน 11:15-17

ธรรมบัญญัติข้อใหญ่สุด 12:28-34

ใจความสำคัญ

มัทธิว เน้นที่พระเยซูเป็นอาจารย์ มาระโกเน้นว่าเป็นนักปฏิบัติ ข้อความส่วนใหญ่บรรยายถึงสิ่งที่พระองค์ได้กระทำ วลี ‘ในทันใดนั้น’ ปรากฎบ่อย ให้ภาพว่าอัครทูตเชื่องช้าในการเข้าใจว่าพระเยซูเป็นใคร (นี่ชี้ว่ามาระโกได้ข้อมูลจากเปโตร) พระเยซูตั้งพระทัยปิดซ่อนบทบาทพระมาสสิยาห์จากประชาชน เพราะพวกเขาอาจเข้าใจความหมายของบทบาทนั้นผิดเพี้ยนไป พระองค์จึงใช้ ‘ บุตรมนุษย์ ‘ แทน ตำแหน่งนี้มาจากนิมิตของดาเนียล จากฉากที่ที่เปโตรยอมรับว่าพระเยซูเป็นพระคริสต์ในบทที่ 8 ก็วกมาที่การสิ้น และคืนพระชนม์ทันที ใจความสำคัญคือ ‘บุตรมนุษย์มาเพื่อจะประทานชีวิต…ให้เป็นค่าไถ่คนเป็นอันมาก ‘ (10:45)

3. ลูกา

แท้จริงลูกากับกิจการเป็นสองภาคของเล่มเดียวกัน ลูกาบันทึก ‘ ความจริงทั้งหมด’ เกี่ยวกับชีวิตพระเยซู และเหตุการณ์ที่ตามมาโดยสัมภาษณ์สักขีพยาน เขียนขึ้นเพื่อผู้อ่านที่มิใช่ยิวโดยเฉพาะ

เนื้อเรื่อง

บทนำ 1:1-4

ภาค 1 : ยอห์นกับพระเยซู 1 :5-4:13

วัยเยาว์ของยอห์นกับพระเยซู 1 :5-2:52

พันธกิจของยอห์น 3 : 1-20

บัพติศมาและการถูกทดลอง 3:21-4:13

ภาค 2 : พระเยซูที่กาลิลี 4:14-9:50

ที่นาซาเร็ธและคาเปอรนาอุม 4:14-41

รักษาโรคและเรียกสาวก 4:42-6:16

สอนเรื่องการเป็นสาวก 6:17-49

การอัศจรรย์และคำสอน 7:1-9:17

คำยอมรับ และจำแลงพระกาย 9:18-50

ภาค 3: ไปเยรูซาเล็ม 9:51-19:27

เริ่มเดินทาง 9:51-62

พระเยซูส่งสาวก 72 คนออกไป 10:1-24

คำสอนและคำโต้แย้ง 10:25-11:54

คำเตือนและคำหนุนใน 12:1-13:17

คำอุปมา 13:18-18:14

พระเยซูกับประชาชน 18:15-19:10

อุปมาเรื่องเงินสิบมินา 19:11-27

ภาค 4: ที่เยรูซาเล็ม 19:28-23:56

พระเยซูในเมืองและพระวิหาร 19:28-42

โต้แย้งกับผู้นำศาสนา 201-21:4

สอนถึงเหตุการที่จะเกิดขึ้น 21:5-38

การอายัดและอาหารมื้อสุดท้าย 22:1-38

ถูกจับกุมและถูกไต่สวน 22:39-23:25

ถูกตรึงและถูกฝัง 23:26-56

ภาค 5: พระเยซูเป็นขึ้นจากตาย 24

ผู้เขียนและวัตถุประสงค์

ตั้งแต่สมัยคริสตจักรยุคแรก เขาเป็นหมอชาวต่างชาติที่ร่วมเดินทางประกาศกับเปาโล เล่มนี้เขียนถึงเธโอฟีลัส (1:1) กิจการจบที่เปาโลถูกจำคุกที่โรม บางคนคิดว่าลูกาเขียนสองเล่มนี้เพื่อแก้คดีให้เปาโล จึงน่าจะเป็น ค.ศ. 64 แต่เราไม่รู้แน่ชัดอาจราว ค.ศ. 60-85

เหตุการณ์สำคัญ

ทูตสวรรค์แจ้งข่าวการประสูติ 1-2

พระเยซูรับบัพติศมาและถูกทดลอง 3-4

จำแลงพระกาย 9:28-36

พระเยซูเข้าเยรูซาเล็ม 19:28-40

อาหารมื้อสุด้าย 22:14-20

การไต่สวนและตรึงกางเขน 22-23

พระเยซูเป็นขึ้นจากตาย 24

ข้อความที่มีชื่อเสียง

ทูตสวรรค์แจ้งข่าวกับมารีย์ 1:26-38

เพลงสรรเสริญของมารีย์ 1:46-55

เพลงของเศคาริยาห์ 1:68-79

ผู้เลี้ยงแกะกับฑูตสวรรค์ 2:8-20

เพลงของสิเมโอน 2:29-32

พระเยซูในธรรมศาลานาซาเร็ธ 4:16-21

อุปมาเรื่องคนสะมาเรียใจดี 10:25-37

มารีย์และมารธา 10:38-42

อุปมาเรื่องเศรษฐีโง่ 12:13-21

อุปมาเรื่องงานเลี้ยงใหญ่ 14:15-24

อุปมาเรื่องบุตรน้อยหลงหาย 15:11-32

อุปมาเรื่องฟาริสีกับคนเก็บภาษี 18:9-14

ชายขอทานตาบอด 18:35-43

พระเยซูกับศักเคียส 19:1-10

เดินทางไปเอมมาอูส 24:13-35

ใจความสำคัญ

ลูกาเปิดฉากและจบลงในเยรูซาเล็มและเรื่องที่รู้จักกันทั่วไป ส่วนใหญ่เกิดขึ้นขณะพระเยซูเสด็จจากกาลิลีไปเยรูซาเล็มเป็นครั้งสุดท้ายส่วนกิจการเริ่มที่เยรูซาเล็มและจบลงที่โรม ซึ่งทำให้เห็นถึงใจความสำคัของลูกกาเด่นชัดคือพระเยซูมาปรากฎกับชาวยิวเป็นพวกแรก ซึ่งเป็นทายาทที่จะได้รับความรอดตามพระสัญญาแต่ชาวยิวปฏิเสธพระองค์ ความรอดจึงแพร่ไปทั่วโลก

เล่มนี้ได้บันทึกเรื่องพระเยซูสมบูรณ์ที่สุด ทั้งยังมีใจความสำคัญอื่น ๆ ด้วย เช่น ความรอดมีไว้สำหรับคนที่ทุกข์ใจ: คนเจ็บป่วย คนที่ถูกสังคมทอดทิ้ง คนที่หลงเจิ่น พระเยซูเป็นคนกันเองกับคนทุกประเภท และเป็นนักอธิษฐานที่เปี่ยมด้วยพระวิญญาณ

ลูกากล่าวถึงหลายเรื่องที่เล่มอื่นไม่ได้บันทึกเช่น บุตรน้อยหลงหาย คนสะมาเรียใจดี ฟาริสีกับคนเก็บภาษี ศักเคียส…

4. ยอห์น

ยอห์นต่างจากอีกสามเล่ม โดยเน้นถึงชีวิต พระเยซูอีกมุมหนึ่ง วัตถุประสงค์คือช่วยให้ผู้อ่านเชื่อว่า พระเยซูทรงเป็นพระคริสต์พระบุตของพระเจ้า(20:31)

เนื้อเรื่อง

บทนำ: พระเยซูเป็นพระวาทะ 1:1-18

ภาค1: หมายสำคัญ 1:19-12:50

ยอห์นกับสาวรุ่นแรก 1:19-51

หมายสำคัญแรก: น้ำเป็นเหล้า 2:1-12

พระเยซูในพระวิหาร กับนิโคเดมัส กับยอห์นผู้ให้บัพติศมา 2:13-3:36

หญิงชาวสะมาเรีย 4:1-41

หมายสำคัญที่สอง: รักษาโรค 4:42-54

หมายสำคัญที่สาม: รักษาโรคที่สระ 5-19

ได้แย้งกับผู้นำศาสนา 5:10-47

หมายสำคัญที่สี่: เลี้ยง 5,000 คน 6:1-15

หมายสำคัญที่ห้า: เดินบนทะเล 6:16-21

พระเยซูเป็นอาหารแห่งชีวิต 6:22-71

พระเยซูไปเทศกาลอยู่เพิงที่เยรูซาเล็ม 7-8

หมายสำคัญที่หก: คนตาบอดแต่กำเนิด 9

ผู้เลี้ยงที่ดี 10:1-21

โต้แย้งกับผู้นำศาสนา

หมายสำคัญที่เจ็ด: ลาซารัสเป็นขึ้นจากตาย 10:22-11:57 รับการโลม; เข้าไปในเยรูซาเล็ม 12

ภาค 2: ห้องชั้นบน สวนเกทเสมนี 13-17

ล้างเท้าสาวก 13:1-20

พระเยซูสั่งสอนสาวก 13:21-16:33

พระเยซูอธิษฐานแต่พระบิดา 17

ภาค 3: ถูกจับกุม ไต่สวน ตรึงที่กางเขนและฝังไว้ 18-19

ภาค 4: พระเยซูเป็นขึ้นจากตาย 20-21

อุโมงค์ว่างเปล่า 20:1-10

ทรงปรากฎกับมารีย์ มักดาลา 20:11-18

พระเยซูกับโธมัส 20:19-31

พระเยซูกับสาวกที่ทะเลสาบ 21

(เรื่องหญิงล่วงประเวณีใน 1:1-11 อาจอยู่ตอนอื่น แต่ผู้คัดลอกเอามาใส่ผิดที่)

ผู้เขียนและเวลาที่เขียน

ผู้เขียนใช้วลี ‘สาวกคนที่พระเยซูทรงรัก’ เรียกตัวเองโดยตลอด คริสเตียนสมัยแรกเชื่อว่าเป็นอัครฑูตยอห์น แม้เล่มนี้จะต่างจากพระกิตติคุณเล่มอื่น เราก็ไม่ควรทึกทักว่าเขียนขึ้นในสมัยหลัง ๆ ก่อนหน้านี้คิดว่าเขียนขึ้นราว ค.ศ. 90-100 แต่ปัจจุบันยอมรับว่าอาจเขียนขึ้นรวม ค.ศ. 60-100 ก็ได้

เหตุการณ์สำคัญ

พระเยซูที่งานแต่งงาน 2

หญิงที่บ่อน้ำ 4

พระเยซูเลี้ยงคน 5,000 คน 6

รักษาคนตาบอดแต่กำเนิด 9

ชุบลาซารัสฟื้นคืนชีพ 11

พระเยซูได้รับการชโลม 12

พระเยซูเข้าเยรูซาเล็ม 12

อาหารมื้อสุดท้าย 13

ถูกจับกุม ไต่สวนและสิ้นพระชนม์ 18-19

อุโมงค์ว่างเปล่า 20

พระเยซูปรากฎแก่โธมัส 20

ข้อความที่มีชื่อเสียง

‘ ในปฐมกาลพระวาทะดำรงอยู่ ‘ 1:1-18

จำเป็นต้องบังเกิดใหม่ 3:1-8

‘ พระเจ้าทรงรักโลก…’ 3:16-17

พระเยซูเป็นอาหารแห่งชีวิต 6:35-40

แม่น้ำที่มีน้ำธำรงชีวิต 7:37-39

พระเยซูเป็นความสว่างของโลก 8:12

สัจจะทำให้ท่านเป็นไทย 8:31-32

‘ เราดำรงอยู่ก่อนอับราฮัมเกิด ‘8:56-58

‘ พระเยซูเป็นเหตุให้คนทั้งปวงเป็นขึ้น และมีชีวิต 11:23-27

เมล็ดข้าวต้องเน่าเปื่อย 12:24-26

พระเยซูล้างเท้าสาวก 13:1-17

พระเยซูเป็นทางนั้น เป็นความจริง และเป็นชีวิต 14:1-7

พระเยซูเป็นเถาองุ่นแท้ 15:1-8

พระวิญญาณบริสุทธิ์จะเสด็จมา 16:5-15

คำอธิษฐานยิ่งใหญ่ของพระเยซู 17:1-26

จงเลี้ยงแกะของเราเถิด 21:15-19

ใจความสำคัญ

ยอห์นเปิดฉากด้วยวลีว่าตั้งแต่ปฐมกาล พระเยซูเป็น ‘ พระวาทะของพระเจ้า ‘ เป็นสื่อนำมนุษย์มารู้จักพระเจ้า ความคิดเรื่อง ‘พระวาทะของพระเจ้า ‘ ซึ่งฝังลึกทั้งในพันธสัญญาเดิมและความคิดของชาวกรีก เป็นการผสมผสานที่น่าคิด และเป็นลักษณะพิเศษของเล่มนี้ ผู้เขียนต้องการแนะนำพระเยซูต่อทั้งชาวยิวและคนที่คุ้นเคยกับความคิดแบบกรีก

ยอห์นใช้หมายสำคัญ 7 อย่างและพระดำรัส 7 ประการ ( ‘เราเป็น’ ) มาเป็นโครงเรื่อง หัวข้อสำคัญได้แก่ ความสว่างชีวิตและความรักที่พระเยซูนำมาให้มนุษย์

จุดแตกต่างอย่างหนึ่งระหว่างยอห์นกับพระกิตติคุณอีกสามเล่มอยู่ที่สถานที่สามเล่มแรกบันทึกเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในกาลิลีส่วนใหญ่ แต่ยอห์นมุ่งเน้นเหตุการณ์ในเยรูซาเล็ม อีกอย่างหนึ่งคือลีลาการเขียนยอห์นไม่ได้บันทึกคำอุปมาแต่อย่างใด แต่บันทึกคำสนทนาของพระเยซูไว้ยืดยาวกว่าในมัทธิว มาระโกและลูกา อาจเป็นเพราะพระเยซูจำต้องใช้คำสอนอีประเภทหนึ่งกับชาวเยรูซาเล็ม ตลอดสองพันปีที่ผ่านมาเล่มนี้บรรลุตามเป้าหมายคือนำคนมหาศาลให้เชื่อว่าชีวิตนิรันดร์จะได้มาโดยเชื่อวางใจในพระเยซูอย่างเดียว

เขียนโดย คุณโปรดปราน